Veelgestelde vragen

Het ultieme doel is om zwerfvuil zoveel mogelijk te verminderen, met een gemakkelijk systeem voor de consument. Dankzij de huis-aan-huisinzameling via de blauwe zak hebben we in België al een zeer gemakkelijk en goed werkend inzamelsysteem voor verpakkingen. Slim statiegeld in combinatie met de blauwe zak is de beste oplossing voor België om die laatste percentages verpakkingen mee in de keten te brengen zonder het huidige succesvolle systeem overboord te gooien.   We zullen (drank)verpakkingen altijd het meeste thuis blijven gebruiken. Daarom is het belangrijk om verder te bouwen op de sterke oplossing van de blauwe zak die iedereen gewend is om te gebruiken. Je hoeft je sorteergedrag thuis niet aan te passen.   Een digitaal systeem vermijdt verplaatsingen naar de winkel om de verpakkingen terug te brengen, net als wachtrijen aan inzamelautomaten in winkels en stockage van de lege verpakkingen thuis of onderweg tot de winkel open is. Het is simpelweg het gemakkelijkste systeem voor de consument.

Nadat u de lege verpakking en de blauwe zak of vuilnisbak hebt gescand, krijgt u het statiegeld op uw bankrekening teruggestort.

De exacte prijs van het digitaal statiegeld ligt nog niet vast maar zal rond de 25 cent liggen per drankblikje of -flesje. Bij correcte afgifte ontvangt u dit uiteraard terug, zodat het statiegeldsysteem u financieel niets kost.

Als de code al ontwaard is, krijgt die persoon het statiegeldbedrag niet terug. Er wordt wel werk gemaakt van een andere soort beloning voor vrijwillige opruimers, evenals voor andere types zwerfvuil. Indien de code nog niet ontwaard is, kan die persoon dit wel innen.

De Vlaamse Regering heeft beslist om het digitaal systeem ten gronde te testen op het terrein. Er was hiervoor een open oproep van OVAM. Er zijn pilootprojecten geweest in een gesloten omgeving (Corda Campus in Hasselt en het KBC hoofdgebouw in Leuven) en in een tweede fase in een (half) open omgeving in De Haan, Wenduine en Bobbejaanland. Al deze pilootprojecten liepen in 2023. De bevindingen werden in een rapport van OVAM opgenomen en besproken in hetVlaams parlement. De algemene conclusie was dat er geen onoplosbare problemen werden vastgesteld die de uitrol van digitaal statiegeld zouden verhinderen. In Wallonië heeft RDC environnement op verzoek van de Waalse regering een studie uitgevoerd naar de verschillende statiegeldopties. De conclusie van de studie was dat het digitale statiegeldsysteem de beste optie was.

We hebben de ambitie om met digitaal statiegeld op termijn 98% van alle drankverpakkingen in te zamelen.

Als u geen smartphone gebruikt, wordt er een thuisscanner voorzien. U kan daarmee de unieke code op de lege drankverpakkingen scannen, en zo het betaalde statiegeld teruggestort krijgen op uw rekening.

We stellen alles in het werk voor een zo robuust en eerlijk mogelijk systeem. Door het statiegeld digitaal te maken zullen we misbruik maximaal kunnen tegengaan met technische oplossingen. Door het uniek coderen van elke fles en blik zorgen we ervoor dat een ontwaarding slechts eenmalig kan gebeuren. Bovendien zullen ook de inzamelpunten in het systeem herkend worden. Door de combinatie van deze twee acties kan elke fles en blikje maar één keer ontwaard worden op voorwaarde dat men zich aan een correct inzamelpunt bevindt, zowel thuis als onderweg. Daarnaast bekijken we bijkomende acties die de fraudegevoeligheid van het systeem nog verder kunnen beperken.

Noch een klassiek statiegeldsysteem noch een digitaal systeem zijn 100% bestand tegen mensen die er misbruik van willen maken of er niet aan willen deelnemen. In geval van een digitaal systeem zullen we het misbruik moeten tegengaan met digitale en technische oplossingen. Zo zal je het statiegeld enkel terugkrijgen als je het flesje of blikje scant in de buurt van de blauwe vuilnisbak.

Dat behoort tot één van de onderzoek topics om ervoor te zorgen dat het systeem en iedereen zijn persoonlijke gegevens maximaal beveiligd zijn. Het systeem wordt volledig in regel met de GDPR-wetgeving opgezet en houdt dus alleen de persoonlijke gegevens bij die nodig zijn om het systeem te doen draaien, en niet meer. Het systeem zal zeker niet registreren wat en hoeveel u consumeert. Die beveiliging van persoonsgegevens gebeurt in nauwe samenwerking en in alle transparantie met de bevoegde autoriteiten en andere betrokken partijen.

De bedrijven die drankverpakkingen op de markt brengen, dragen de kosten om een statiegeldsysteem op te zetten. Dit is het geval zowel bij een digitaal als bij een klassiek statiegeldsysteem.

De betrokken bedrijven engageren zich voluit in de strijd tegen zwerfvuil. Daarnaast is het de ambitie van de bedrijven om elke verpakking die ze op de markt brengen, terug te krijgen om te recycleren. Dat begint met het inzamelen van verpakkingen, los van de plaats waar je jouw blikje of flesje consumeert. Daarom onderzoeken we nieuwe systemen om buitenshuis meer verpakkingen te kunnen inzamelen. Slim, digitaal statiegeld biedt een oplossing voor zwerfvuil doordat enerzijds de consument zijn blikje of flesje sneller mee naar huis zal nemen om via de blauwe zak zijn statiegeld te recupereren, of zijn statiegeld zal recupereren via het weggooien van zijn blikje of flesje in een speciale "blauwe" vuilbak. Digitaal statiegeld is de meest optimale manier om jouw verpakkingsafval onderweg op te vangen – je gooit de verpakking weg in een publieke blauwe vuilnisbak en krijgt het statiegeld meteen terug op de plaats waar je het consumeert. Dit kan bijvoorbeeld op het werk, sportclub of festival maar ook op straat en in de natuur waar er blauwe vuilnisbakken staan.

We zijn niet tegen klassiek statiegeld, we geloven niet dat het de beste oplossing is voor België. Met de blauwe zak zamelen we al heel veel plastic drankflessen en blikjes in. We willen deze goede gewoonte van de Belgen behouden, dat is gemakkelijk voor de consument. De combinatie van slim, digitaal statiegeld en de blauwe zak laat toe om de laatste percentages drankverpakkingen in te zamelen. We willen verder bouwen op wat goed werkt, eerder dan een goed werkend systeem te vervangen.

We willen zwerfvuil bestrijden en daarom moet het slim statiegeld er komen. Het slimme, digitale systeem bouwt verder op het succes van de blauwe zak. Het digitale systeem behoudt het gebruiksgemak voor de burger thuis en richt zich specifiek op het bijkomend inzamelen van consumptie van flesjes en blikjes onderweg en buitenshuis. Zo realiseren we een positief effect op zwerfvuil.

Omdat het digitale statiegeldsysteem verder bouwt op het succesvolle systeem van de blauwe zak, zal dit systeem goedkoper zijn. Er is geen extra transport en logistiek nodig voor het ophalen van de drankverpakkingen in de inleverpunten en het onderhouden van de inlevermachines. Bij digitaal statiegeld is de grootste investeringskost het aanbrengen van een unieke code op elk drankblikje en -flesje zodat een verpakking maar één keer gescand kan worden. Bij klassiek statiegeld is de grootste investeringskost de aankoop van statiegeldmachines in de winkels.

We willen de beste oplossing in de Belgische context, waar de blauwe zak sterk ingeburgerd is. We bestuderen vernieuwende manieren om zwerfvuil tegen te gaan en meer verpakkingen in te zamelen voor recyclage. Verschillende landen onderzoeken op dit moment vormen van digitaal statiegeld, we zijn niet de enigen. 30 jaar geleden brachten we al een revolutie teweeg voor de selectieve inzameling met de blauwe zak, die vandaag een vaste waarde is in alle huishoudens. In België zitten we in een unieke situatie. Klassiek statiegeld voor de inzameling van (drank)verpakkingen heeft zijn verdiensten in het buitenland, waar vaak geen uniforme oplossing voor inzameling of geen eenvoudig systeem van huis-aan-huisinzameling bestaat. Zwerfvuil hangt samen met de hedendaagse consumptietrends, dus is er een hedendaagse oplossing voor nodig. Digitaal statiegeld werd uitgebreid onderzocht in een haalbaarheidsstudie en verder getest op het terrein via een aantal pilootprojecten. Deze toonden aan dat het systeem, met enkele kleine aanpassingen kan werken.

Nee, het doel is om te onderzoeken of digitaal statiegeld kan ingevoerd worden, rekening houdende met de evolutie op wetgevend vlak. De sector heeft digitaal statiegeld reeds uitgebreid onderzocht in een haalbaarheidsstudie en verder ontwikkeld aan de hand van een stappenplan waaronder pilootprojecten op het terrein. Wij zijn ervan overtuigd dat in België het digital statiegeldsysteem de beste oplossing is moest men ervoor kiezen om dit in te voeren. Het digitale statiegeld laat ons toe verder te bouwen op het succes van de blauwe zak.

Het is de ambitie van de betrokken bedrijven om elke drankverpakking die ze op de markt brengen, terug te krijgen om te recycleren. Via de blauwe zak is er voor plastic flesjes al een zeer hoog inzamelpercentage. Om nog beter te doen, zijn extra inspanningen nodig zoals digitaal statiegeld. Dit nieuwe systeem is een van de vijf pijlers van een geïntegreerd plan om alle zwerfvuil tegen te gaan.

De vijf pijlers van het geïntegreerde plan zijn: De blauwe zak blijft de hoeksteen. Preventie van en inzet op meer herbruikbare verpakkingen, onder andere via de Green Deal Anders Verpakt. Fost Plus zorgt voor de coördinatie op het terrein, in samenwerking met de lokale actoren zoals bedrijven, gewesten en lokale besturen. Een beloningssysteem zoals de Click zorgt voor een algemene en duurzame gedragsverandering. Het systeem van digitaal statiegeld specifiek om meer drankverpakkingen in te zamelen. Deze vijf pijlers zijn onderbouwd dankzij een doordachte communicatie en sensibilisering en worden versterkt door meer handhaving.

De huidige samenstelling van de Belgische PET-flessenstroom voldoet aan de Europese vereisten voor het gebruik van gerecycleerd materiaal voor voedselveilige toepassingen. Met andere woorden, met onze PET-balen mogen nieuwe flessen gemaakt worden. De PET-balen die gemaakt worden in de Belgische sorteercentra hebben immers een gemiddelde zuiverheid van 98,7%. De Europese norm ligt op 93%. We doen het bovendien een pak beter dan sommige andere Europese landen, waaronder ook landen met statiegeld. Digitaal statiegeld verandert niets aan die stroom. Het geïntegreerd plan zorgt er wel voor dat we een rol spelen op het terrein om het sorteren in de publieke ruimte mogelijk te maken. Zo kunnen er nog meer PET-flessen selectief worden ingezameld voor recyclage.

Het is op meerdere plaatsen in de openbare ruimte al mogelijk om te sorteren. Het aantal plaatsen neemt ook toe, maar ontdubbelde vuilnisbakken zijn er zeker nog niet overal. In geval van invoering van het digitaal statiegeld, zal die trend versnellen.

De bedrijven die drankverpakkingen op de markt brengen, dragen de kosten voor het opzetten van het slim statiegeldsysteem, inclusief de nieuwe blauwe vuilnisbakken en de plaatsing ervan. Voor die plaatsing op het terrein werken we samen met de steden en gemeenten en intercommunales.

In samenwerking met Profacts hebben wij einde 2023 een consumentonderzoek gevoerd dat ons een inzicht gaf in de houding en de bezorgdheden van de consument ten opzichte van Slim Statiegeld. Naast de aanmoediging dat de meerderheid van de bevraagden bereid waren in te stappen in het systeem, lieten deze inzichten lieten ons ook toe om het concept verder uit te werken met als doelstelling het maximaal behouden van het gebruiksgemak voor de consument.